"အများဆုံး ငါးလပေါ့"လို့ လိုရင်းကိုပဲ ဖြေရပါမယ်။ လက်ရှိ နည်းဥပဒေမှာတော့ နှစ်လခွဲလို့ ဖော်ပြထားတာ တွေ့ရပါတယ်။ ခရိုင်မှာ ကြာမြင့်ချိန်၊ ပြည်နယ်တိုင်း အစိုးရမှာ ကြာမြင့်ချိန်နဲ့ ဗဟိုလယ်စီမှာ ကြာမြင့်ချိန်ကို ဖော်ပြမထားလို့ အနီးစပ်ဆုံး ငါးလလို့ ခန့်မှန်းပြောတာပါ။

အဲဒီကာလအတွင်း လျောက်ထားမှုကို ခွင့်ပြုလား ခွင့်မပြုဘူးလားဆိုတာ သိရသင့်ပါတယ်။ လျောက်ထားသူဘက်ကလည်း လိုအပ်ချက်တွေ သက်ဆိုင်ရာ ရုံး ဌာနတွေကို ဆက်သွယ် မေးမြန်း ဆောင်ရွက်ရပါမယ်။
လယ်ယာမြေ နည်းဥပဒေ ပုဒ်မ
၈၂။ လယ်ယာမြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုခွင့်ရရှိလို သူသည် အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုခွင့်လျှောက်လွှာ (ပုံစံ ၁၄) ဖြင့် မြို့နယ်ဦးစီးဌာန (မြေစာရင်း)ရုံးသို့ လျှောက်ထားရမည်။
၈၃။ မြို့နယ်ဦးစီးဌာနရုံးသည် လျှောက်ထားသော လျှောက်လွှာအား လက်ခံရရှိပါက လယ်ယာမြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုခွင့် လုပ်ငန်းစာတွဲ ဖွင့်လှစ်ရမည်။
၈၄။ မြို့နယ်ဦးစီးဌာနရုံးသည် လျှောက်လွှာကို လက်ခံရရှိသည့်နေ့မှ ရက်ပေါင်း ၃၀ အတွင်း အောက်ပါအချက်များကို စိစစ်ရမည် -
(က) လျှောက်ထားသည့် မြေအခြေအနေ၊
(ခ) ပိုင်ဆိုင်မှု အခြေအနေ၊
(ဂ) စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်မှု အခြေအနေ၊
(ဃ) ဆောက်လုပ်မည့် အဆောက်အအုံတည်နေရာပြမြေပုံ၊
(င) လျှောက်ထားသည့်မြေကို မည်သည့် နေ့ရက်မှစ၍ လျှောက်ထားသည့် နည်းလမ်းအတိုင်း အသုံးပြုလိုကြောင်း တင်ပြချက်၊
(စ) လျှောက်ထားမှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ သက်ဆိုင်ရာရပ်ကွက် (သို့မဟုတ်) ကျေးရွာအုပ်စု လယ်ယာ မြေစီမံခန့်ခွဲမှု အဖွဲ့၏ သဘောထားမှတ်ချက်။
(ဆ) ဦးစီးဌာနများ၊ လုပ်ငန်းဌာနများမှလယ်ယာမြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုရန် လျှောက်ထားသည့်ကိစ္စအတွက် သက်ဆိုင်ရာအစိုးရဌာန၊ အစိုးရအဖွဲ့ အစည်း၏ လုပ်ငန်းဆိုင်ရာခွင့်ပြုချက် ပူးတွဲတင်ပြထားခြင်း ရှိ/မရှိ၊ (ဒါက ဌာနဆိုင်ရာများက ​လျောက်ထားမှုအတွက်သာ ဖြစ်ပါသည်)
(ဇ) လျှောက်ထားသည့်မြေနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်မြေများတည်ရှိမှု ဖော်ပြသည့် မြေပုံပူးတွဲ၍ အနီးပတ်ဝန်းကျင် မြေများပေါ်တွင် အသုံးပြုမှုအခြေအနေ တင်ပြထားခြင်း ရှိ/မရှိ၊
(စျ) ရပ်ကွက် သို့မဟုတ် ကျေးရွာအုပ်စု လယ်ယာမြေ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့ ၏ စိစစ်ထောက်ခံချက်။
၈၅။ မြို့နယ်ဦးစီးဌာနရုံးသည် လယ်ယာမြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုခွင့်လျှောက်ထား ချက်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ လယ်ယာမြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုခွင့် လျှောက်ထားချက်ကိုသဘောထားမှတ်ချက်ဖြင့် လုပ်ငန်းစာတွဲကို မြို့နယ် လယ်ယာမြေစီမံခန့်ခွဲမှု အဖွဲ့သို့ တင်ပြရမည်။
၈၆။ မြို့နယ်လယ်ယာမြေ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့ သည် တင်ပြချက်ကို လက်ခံရရှိသည့်အခါ ယင်းတင်ပြချက်ကို လက်ခံရရှိသည့်နေ့မှ (၁၅)ရက်အတွင်း အောက်ပါအချက်များကို စိစစ်၍ သဘောထား မှတ်ချက်နှင့်အတူ လုပ်ငန်းစာတွဲကို ခရိုင်လယ်ယာမြေ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့မှတစ်ဆင့် နေပြည်တော်ကောင်စီ၊ သို့မဟုတ် တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်လယ်ယာမြေ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့ သို့ ဆက်လက်တင်ပြရမည်-
(က) အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုရန် လျှောက်ထားသည့် မြေဧရိယာသည် အသုံးပြုမည့် လုပ်ငန်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အနည်းဆုံးလိုအပ်သော ပမာဏ ဖြစ်/မဖြစ်၊
(ခ) နည်းဥပဒေခွဲ (က) ပါလျောက်ထားသည့် မြေဧရိယာ၏ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် လက်ရှိလုပ်ကိုင်နေသော စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများအား ထိခိုက်နိုင်ခြင်း ရှိ/မရှိ၊
(ဂ) စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းများအတွက် အသုံးပြုလျက်ရှိသည့် ရေသွင်း၊ ရေထုဟ် စနစ်များအား ထိခိုက်နိုင်ခြင်း ရှိ/မရှိ၊
(ဃ) အများပြည်သူ အသုံးပြုနေသည့် လမ်းများ၊ လယ်ယာ ကုန်ထုတ်လမ်းများ ထိခိုက်နိုင်ခြင်း ရှိ/မရှိ၊
(င) လျှောက်ထားသည့် နည်းလမ်းအတိုင်း သတ်မှတ်ကာလအတွင်း လျှောက်ထားသည့် လုပ်ငန်းပြီးစီးအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်မည့်အခြေအနေ ရှိ/မရှိ၊
(စ) လျှောက်ထားသည့် နည်းလမ်းအတိုင်း အသုံးချမည်ဖြစ်ကြောင်း လျှောက်ထားသူ ကိုယ်တိုင်၏ ကတိဝန်ခံချက် ပါ/မပါ။
၈၇။ နေပြည်တော်ကောင်စီ သို့မဟုတ် တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်လယ်ယာမြေစီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့ သည် တင်ပြချက်နှင့် စပ်လျဉ်း၍-
(က) လယ်မြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုရန်လျှောက်ထားသည့် ကိစ္စဖြစ်ပါက တင်ပြချက် လက်ခံရရှိသည့်နေ့မှ ရက်ပေါင်း (၃၀) အတွင်း သဘောထားမှတ်ချက်နှင့်အတူ လုပ်ငန်းစာတွဲကို ဗဟိုလယ်ယာမြေ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့သို့ ဆက်လက် တင်ပြရမည်။
(ခ) လယ်မြေမှ တစ်ပါး လယ်ယာမြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုရန် လျှောက်ထားသည့် ကိစ္စဖြစ်ပါက အဆင့်ဆင့်တင်ပြသည့်အချက်အလက်များကို စိစစ်ပြီး တင်ပြချက် လက်ခံရရှိသည့်နေ့မှ ရက်ပေါင်း (၃၀) အတွင်း သဘောထား မှတ်ချက်နှင့်အတူ လုပ်ငန်းစာတွဲကို နေပြည်တော်ကောင်စီ သို့မဟုတ် တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့သို့ တင်ပြရမည်။
၈၈။ ဗဟိုလယ်ယာမြေ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့ သည် နည်းဥပဒေ ၈၇ နည်းဥပဒေခွဲ (က)အရ တင်ပြချက်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ ခွင့်ပြုပါက လယ်မြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုရန် ခွင့်ပြုမိန့် (ပုံစံ-၁၅) ထုတ်ပေးရမည်။
၈၉။ နေပြည်တော်ကောင်စီ သို့မဟုတ် တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ သည် နည်းဥပဒေ ၈၇၊ နည်းဥပဒေခွဲ (ခ)အရ တင်ပြချက်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ ခွင့်ပြုပါက လယ်မြေမှ တစ်ပါး လယ်ယာမြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုရန် ခွင့်ပြုမိန့် (ပုံစံ ၁၅-က) ထုတ်ပေးရမည်။
အခုတင်ပြခဲ့တာက နည်းဥပဒေမှာ ပါတဲ့အတိုင်း တင်ပြပေးခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ စုစုပေါင်း ကြာမြင့်ချိန် နှစ်လခွဲပဲ ပါပါတယ်။ နည်းဥပဒေထဲမှာ ခရိုင်လယ်စီမှာ ကြာချိန်ကို ဖော်ပြမထားပါဘူး။ နောက် ​ဗဟိုလယ်စီအဖွဲ့မှာ ကြာမြင့်မည့်အချိန်နဲ့ ပြည်နယ်တိုင်း အစိုးရအဖွဲ့မှာ ကြာမြင့်မည့်အချိန်တို့ မပါပါဘူး။
မြေစာရင်းမှာ (၁) လ
မြို့နယ် လယ်စီမှာ (၁၅) ရက်
ပြည်နယ်တိုင်းလယ်စီမှ (၁) လ၊
စုစုပေါင်း နှစ်လခွဲပဲ ဖော်ပြထားပါတယ်။ မြို့နယ်လယ်စီနဲ့ ခရိုင်လယ်စီကို အတူတူထား (၁၅) ရက်၊ ပြည်နယ်တိုင်း အစိုးရနဲ့ ​ဗဟိုလယ်စီ အတူတူထား (၁) လ၊ ဒါဆိုရင် (၄) လဖြစ်သွားပါတယ်။ ဥပဒေမှာ မပါပေမဲ့ အနီးစပ်ဆုံး ပြောခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ မြေယာဥပဒေ လုပ်ထုံးလုပ်နည်း၊ ဌာနဆိုင်ရာတွေရဲ့ သဘောသဘာဝ၊ ဝန်နဲ့အား မမျှတမှုတွေ ရှိနေလို့ အချိန်ကြာတာတွေ ရှိနိုင်သလို မြေပြင်အခြေအနေအရ ကြန့်ကြာတာတွေလဲရှိနိုင်ပါတယ်။ သို့သော် အစိုးရနဲ့ ဌာနဆိုင်ရာတွေဘက်က လယ်ယာမြေလုပ်ပိုင်ခွင့်ရသူ တစ်ဦးရဲ့ အခွင့်အရေး၊ နိုင်ငံသား အခွင့်အရေးကို အလေးထားပြီး နည်းဥပဒေပါ ပြဌာန်းချက်အတိုင်း အတတ်နိုင်ဆုံး ပြီး​မြောက်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီတော့ လယ်ယာမြေ အခြားနည်းသုံးရန် လယ ၃၀ လျောက်ထားမှုကို အတတ်နိုင်ဆုံးနဲ့ အနီးစပ်ဆုံး ငါးလအတွင်းမှာတော့ ခွင့်ပြု/ခွင့်မပြု လျောက်ထားသူက သိရသင့်ပါတယ်။

ဒါက လက်ရှိတည်ဆဲ လယ်ယာမြေ နည်းဥပဒေအရ ပြောတာပါ။ ၂၀၂၀ ခုနှစ်မှာ လယ်ယာမြေဥပဒေ ပြင်ဆင်ပြီး ဖြစ်တဲ့အတွက် နည်းဥပဒေပြန်ရေးဆွဲနေတာရှိပါတယ်။ မကြာခင် ထွက်ရှိလာနိုင်ပါတယ်။ အချို့သော ကိစ္စရပ်တွေ ပြောင်းလဲမှု ရှိနိုင်ပါတယ်။

Credit : Myo Min Htun