ယခုကာလမှာ သဘာဝဘေးတွေက မကြာခဏဖြစ်နေတော့ ရေကြီးလို့ အိမ်ပါသွားတယ်၊ လေပြင်းတိုက်လို့ အိမ်ပြိုကျသွားတယ် အိမ်မီးလောင်သွားတယ်၊ စတဲ့ သဘာဝဘေးတွေနဲ့ တွေ့ရင် အိမ်ငှားနေသူတွေမှာ ဘယ်လို အခွင့်အရေးရရှိနိုင်သလဲ''

ဟု မိတ်ဆွေတစ်ဦးက ဆွေးနွေးမေးမြန်းလာပါသည်။ ထိုကြောင့် ဗဟုသုတအဖြစ် ဤဆောင်းပါးကို ရေးသားလိုက်ပါသည်။

■ အိမ်ငှားများ
အိမ်ငှားနေထိုင်သူများကို လေ့လာကြည့်သော် (၄)မျိုး တွေ့ရပါသည်။
၁။ လစဉ်အိမ်ငှားရမ်းခ မှန်မှန်ပေး၍ ငှားရမ်းနေထိုင်ခြင်း။
၂။ နှစ်ချုပ်စနစ်ဖြင့် အိမ်ငှားရမ်းခပေး၍ ငှားရမ်းနေထိုင်ခြင်း။
၃။ စပေါ်ငွေပေးစနစ်ဖြင့် အိမ်ငှားရမ်းခပေး၍ ငှားရမ်းနေထိုင်ခြင်း။
၄။ အပျောက်ငွေပေးစနစ်ဖြင့် အိမ်ငှားရမ်းခပေး၍ ငှားရမ်းနေထိုင်ခြင်းတို့ ဖြစ်ပေသည်။ 

ဤတွင် အပျောက်ငွေပေးစနစ်ဖြင့် ငှားရမ်းနေထိုင်သည့် အဆောက်အအုံ ပျက်စီးသွားပါက အပျောက်ငွေဖြင့် ဝယ်ယူထားသော တိုက်ခန်းပိုင်ရှင်တို့သည် မူလမြေကွက်ပေါ်တွင် စုပေါင်းငွေ စိုက်ထုတ်၍ အဆောက်အအုံသစ် ဆောက်လုပ်ခွင့် ရှိပေသည်။
သို့သော် အခြားသောစနစ်ဖြင့် ငှားရမ်းနေထိုင်သူတို့မှာ မိမိငှားရမ်းနေထိုင်သော အဆောက်အအုံ ပျက်စီးပြိုကျ မီးလောင်သွားခဲ့သော် အပျောက်စနစ်ဖြင့် ငှားရမ်းနေထိုင်သူတို့ကဲ့သို့ အခွင့်အရေးရရှိမည် မဟုတ်ပေ။

ဤသည်နှင့် ပတ်သက်၍ တရားရုံးမှ ဆုံးဖြတ်ထားသည့် စီရင်ထုံးတစ်ခုကို တင်ပြလိုပါသည်။

''ဒေါ်ကျင်မှုံနှင့် ဒေါ်ကျင်ရီ ၁၉၈ဝ ခုနှစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံ တရားစီရင်ထုံး စာမျက်နှာ ၈၆'' အမှုမှာ ဒေါ်ကျင်ရီက ဒေါ်ကျင်မှုံအပေါ် ငှားရမ်းထားသည့် ဥပစာကို ပြန်လည်ပေးအပ်စေရန် တရားစွဲဆိုခဲ့ရာ အနိုင်ဒီကရီရသဖြင့် ဒေါ်ကျင်မှုံမှ မြို့နယ်တရားရုံး၏ အမိန့်အပေါ် တရားရုံးအဆင့်ဆင့်သို့ ပြင်ဆင်မှုလျှောက်ထားခဲ့ရာ ဗဟိုတရားရုံးသို့ ပြင်ဆင်မှု တင်သွင်းခဲ့သော အမှုဖြစ်သည်။

ဗဟိုတရားရုံးက သုံးသပ်ဆုံးဖြတ်သည်မှာ ယခုအမှုတွင် ဒေါ်ကျင်မှုံသည် အဆောက်အအုံ ပိုင်ရှင်ဖြစ်ပြီး၊ အဆိုပါ အမှတ် ၃၂ (က)နှင့် (ခ) အဆောက်အအုံမှ ၃၂(ခ)ဟု အမည်ပေါက်သော အိမ်ခန်းကို တစ်ချိန်က ဒေါ်ကျင်ရီအား ငှားရမ်းခဲ့သည်။ ယင်းအဆောက်အအုံတစ်ခုလုံးမှာ မီးလောင်ခြင်းခံရသဖြင့် လုံးဝပျက်စီးသွားသည်။ ဒေါ်ကျင်မှုံက မီးသင့်သော နေရာဟောင်းတွင် အဆောက်အအုံသစ် ပြန်လည်ဆောက်လုပ်ပြီးသောအခါ မူလအိမ်ငှား ဒေါ်ကျင်ရီက မူလငှားရမ်းသည့်အတိုင်း အိမ်ခန်းကို ပြန်လည်ငှားရန် အရေးဆိုရာ ဒေါ်ကျင်မှုံက ငြင်းဆန်သဖြင့် ဒေါ်ကျင်ရီက ဥပစာငှားရမ်းခြင်းကို ပြန်လည်ပေးအပ်စေရန် တရားစွဲဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ 

ဒေါ်ကျင်မှုံက မူလငှားရမ်းခဲ့သည့် အိမ်ခန်းမှာ မီးသင့်လောင်၍ လုံးဝပျက်စီးသွားပြီဖြစ်သည်။ ဤအခြေအနေတွင် အဆောက်အအုံသစ်၌ ပြန်လည်ငှားရမ်းရန် ဒေါ်ကျင်ရီမှ အရေးဆိုခွင့်မရှိတော့ကြောင်း ထုချေသည်။

ဤအမှုတွင် အငြင်းမပွားသည့်အချက်မှာ မူလငှားရမ်းခဲ့သည့် အိမ်ခန်းသည် မီးသင့်လောင်၍ လုံးဝပျက်စီးခဲ့ပေသည်။ ဤအခြေအနေတွင် မူလကနဦးက ဒေါ်ကျင်ရီအား ငှားရမ်းထားသည့် အိမ်ခန်း မရှိတော့သည့်အလျောက် ဒေါ်ကျင်မှုံအနေဖြင့် ကွယ်ပျောက်ပျက်စီးသွားပြီးဖြစ်သော ယင်းအိမ်ခန်းကို ပေးအပ်ရန် မုချမဖြစ်နိုင်သည့် အခြေအနေသို့ ဆိုက်ရောက်ခဲ့သည်ဟု ဆိုရမည်။ 

သို့ဖြစ်၍ ဒေါ်ကျင်မှုံနှင့် ဒေါ်ကျင်ရီတို့ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည့် အိမ်ငှားရမ်းခြင်းဆိုင်ရာ ပဋိညာဉ်မှာ ပဋိညာဉ်အက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၅၆ အရ ပျက်ပြယ်သွားပြီဟု ကောက်ယူသင့်ပေသည်။
ပစ္စည်းလွှဲပြောင်းရေးဥပဒေ ပုဒ်မ ၁ဝ၈ (င)တွင် ငှားရမ်းသည့် ပစ္စည်း၏ ''အဓိက အစိတ်အပိုင်း''မှာ မီးဘေး၊ ရေဘေး၊ လေဘေး အစရှိသည့် ဘေးအန္တရာယ်တစ်ရပ်ရပ် ကျရောက်သောကြောင့် လုံးဝပျက်စီးသွားလျှင်ဖြစ်စေ (သို့မဟုတ်) ငှားရမ်းသည့် ရည်ရွယ်ချက်အတိုင်း အသုံးပြုမရသည့် အခြေသို့ ဆိုက်ရောက်ခဲ့သည်ဖြစ်စေ၊ ဖြစ်ပေါ်လာပါက ငှားရမ်းမှုကို ငှားယူသူက ပယ်ဖျက်နိုင်ကြောင်း ပြဆိုထားသည်။
ယခုအမှုတွင် ငှားရမ်းထားသည့် 'အဓိက အစိတ်အပိုင်း'မျှ မက၊ အိမ်တစ်ခုလုံး လောင်ကျွမ်းပျက်စီး ကွယ်ပျောက်သွားပြီဖြစ်သဖြင့် ဤအမှုသည် ပစ္စည်းလွှဲပြောင်းရေးအက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၁ဝ၈ (င)ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် အကျုံးဝင်သည်ဟု ယူဆရန် မသင့်ချေ။

ထို့ပြင် ဒေါ်ကျင်မှုံနှင့် ဒေါ်ကျင်ရီတို့သည် နောက်ထပ် ပြန်လည်တည်ဆောက်ထားသည့် အဆောက်အအုံသစ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ အိမ်ရှင်-အိမ်ငှား ဆက်သွယ်မှု မရှိချေ။ သို့ဖြစ်၍ ဒေါ်ကျင်ရီသည် ယင်းအဆောက်အအုံသစ်ကို ၎င်းအား ငှားရမ်းရန်အတွက် အရေးဆိုခွင့်တစ်စုံတစ်ရာ မရှိကြောင်း ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပေသည်။

 ထို့ကြောင့် အထက်ဖော်ပြပါ စီရင်ထုံးတွင် ပစ္စည်းလွှဲပြောင်းရေးဥပဒေ ပုဒ်မ ၁ဝ၈ (င) အရ ငှားရမ်းထားသည့် အဆောက်အအုံ၏ အဓိကအစိတ်အပိုင်း ပျက်စီးသွားသည့်တိုင် ငှားရမ်းနေထိုင်သူအနေဖြင့် အဆောက်အအုံမှ ဆင်းပေးရန် ဆန္ဒမရှိလျှင် အိမ်ရှင်-အိမ်ငှားအဖြစ် ဆက်လက်နေထိုင်ခွင့် ရှိမည်ဖြစ်သည်။

 သို့သော် သဘာဝဘေးအန္တရာယ် တစ်ခုခုကြောင့် ငှားရမ်းနေထိုင်သည့် အဆောက်အအုံ တစ်ခုလုံး ပျောက်ဆုံး ပျက်စီး၊ ပြိုကျသွားပါက အိမ်ရှင်-အိမ်ငှား အဖြစ်မှ ပြတ်တောက်သွားပြီဖြစ်သဖြင့် ပြန်လည်တည်ဆောက်သည့် အဆောက်အအုံ အသစ်တွင် အိမ်ငှားအဖြစ် ပြန်လည်ရပိုင်ခွင့်ရှိမည် မဟုတ်ကြောင်း ဗဟုသုတအဖြစ် ရေးသားလိုက်ပါသည်။

ထီယု (ဥပဒေ အတိုင်ပင်ခံ)

Credit: ဈေးကွက်ဂျာနယ်